درد عبارت است از تجربه ناخوشایند حسی و احساسی ناشی از آسیب ایجاد شده یا آسیب بالقوه بافتی.

طبق نظر خانم دکتر سیسلی ساندرز (بنیانگذارطب تسکینی نوین)، عوامل مختلفی درد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ایشان معتقد است که منشا درد میتواند جسمی، اجتماعی، روانی، یا روحی باشد؛ و بر این اساس مفهوم "درد کلی" را ارائه کرده‌اند.

مفهوم "درد کلی" یکی از مفاهیم اصلی طب تسکینی ا‌ست، که طبق آن، درد سرطان بعنوان دردی مزمن و پیچیده و ناشی از عوامل متعددِ همزمان شناخته میشود. لازمه مدیریت موثر درد سرطان، راهکاری چند رشته‌ای ست که در کنارِ درمان درد جسمی، ترسها و نگرانی های بیمار را درک و برای رفع آنها تلاش نماید. درواقع کنترل درد سرطان نیازمند ترکیبی از داروهای ضد درد (مسکن) و حمایتهای عاطفی، اجتماعی و روحی بصورت همزمان می‌باشد.

درد یکی از علائم شایع و نگران کننده در بیماران مبتلا به سرطان و بسیاری از مبتلایان به بیماریهای غیرسرطانیِ تهدیدکننده‌ ‌حیات است. علیرغم اینکه روشهای موثری جهت کنترل و تسکین درد وجود دارد، شمار زیادی از افراد تسکین کافی برای دردهایشان دریافت نمی کنند.

درد ناشی از سرطان گاه حاد، و گاه مزمن است. درد مزمن آن خود بر دو نوع است:

• دردهای زمینه ای (Background pain): که مداوم و پایدار هستند و با مصرف منظم داروهای مسکن کنترل میشوند.
• دردهای ناگهانی (Breakthrough pain): که به صورت غیرمنتظره وسط یک برنامه منظم درد / دارو رخ می دهند. کیفیت درد ناگهانی احتمالا مشابه درد زمینه ای، ولی شدیدتر از آن است. دردهای ناگهانی اغلب، ولی نه همیشه، از همان منشاء دردهای زمینه‌ای ناشی می شوند. دردهای ناگهانی با داروی نجات یا داروهای کوتاه‌اثری تسکین میابند که صرفا موقع درد ناگهانی مصرف میشوند.

شیوع درد سرطان

• یک چهارم بیماران درد ندارند (هیچ دردی را تجربه نمیکنند).
• از بیمارانی که دچار درد می شوند یک سوم بیماران یک نوع درد دارند، یک سوم بیماران دو درد همزمان دارند و یک سوم بیماران سه درد همزمان یا دردهای بیشتری را در طول مبارزه با سرطان تجربه می کنند.

درد ممکن است تجارب ناخوشایندی با خود به همراه بیاورد مثل:

• افسردگی
• تشدید اضطراب
• اختلال در عملکرد اجتماعی
• ایجاد مشکل در کیفیت روابط فردی
• تاثیر منفی بر تواناییهای جسمی
• ممانعت با کار کردن و متعاقبا کاهش سطح درآمد
• به چالش کشیدن باورهای وجودی
• و...

ارزیابی درد

• عدم ارزیابی صحیح درد، مانع از درمان موفقیت‌آمیز آن خواهد بود.
• از آنجا که درد یک تجربه فردی‌ست، گزارش خودِ بیمار استاندارد طلاییِ سنجش درد محسوب می شود.
• بسیاری از بیماران بیش از یک نوع درد دارند، که هرکدام بایستی جداگانه سنجیده و ارزیابی شوند.
• همچنین بعد از شروع درمان، بیمار باید در فواصل منظم زمانی، و نیز در صورت احساس درد جدید، یا تغییر دردهای پیشین، مجددا بررسی شود.

اصول ارزیابی درد

• ارتباط مناسبی با بیمار ایجاد کرده و بیمار را ترغیب کنید که بیشتر او صحبت کند.
• با سوالات کلی شروع کرده و کم‌کم به جزئیات و موارد خاصتر برسید.
• بدنبال نشانه های درد بیمار را بررسی کنید.
• سریع  نتیجه‌گیری نکنید.

عناصر کلیدی ارزیابی درد

• توصیف شروع و مدت درد
• توصیف درد (محل، کیفیت، الگو و...)
• ارزیابی شدت درد (شامل همان لحظه معاینه  و بیشترین و کمترین میزان درد)
• عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده درد
• علائم و نشانه های همراه
• تاثیر درد بر عملکرد و کیفیت زندگی فرد
• شرح رژیم فعلی درمان درد و ارزیابی میزان اثربخشی آن
• خلاصه‌ای از سابقه‌ی مدیریت درد
• شناسایی اهداف درمانیِ بیمار
• معاینات جسمی
• تست‌ های تشخیصی در صورت لزوم