درمان انکولوژیک رادیکال

 

مداخلات انکولوژیک رادیکال به منظور معالجه قطعی بیماری انجام می­شوند. این مداخلات می­توانند شامل جراحی، رادیوتراپی یا شیمی درمانی (یا ترکیبی از این عوامل) باشند. لازم به ذکر است که، به دلیل اهمیت مزایای بالقوه درمان، شیوع نسبتاً بالای عوارض جانبی نیز قابل قبول­ تر است.

لذا کنترل مناسب علائم و حمایت عاطفی از بیمار در دوران درمان تهاجمی و قطعی دارای اهمیت است. بیماران باید تشویق شوند که دوره درمانی بسیار دشوار خود را کامل کنند تا از بیشترین مزایای آن برخوردار شوند. باید گفت که بدون این تشویق ها احتمال اینکه بیمار تنها فرصت خود برای معالجه را از دست بدهد، وجود دارد.

البته این نظر که این درمانها احتمالاً با سمیت یا عوارض جانبی بلند مدت (که شاید به ویژه در مورد کودکان شایع باشد) در ارتباط هستند، به طور فزاینده­ای در حال تقویت است. پس در این گروه ها باید مراقبت هایی انجام شوند که پتانسیل سمیت­های دوزهای شیمی درمانی مانند سمیت قلبی  ناشی از آنتراسیکلین به حداقل برسد.

 

درمان انکولوژیک کمکی پس از جراحی اولیه (Adjuvant)

 

تعدادی از بیماران پس جراحی درمانی تومور اولیه به عود تومور مبتلا می­شوند. متخصصان معتقدند که این امر به دلیل حضور بیماری میکرومتاستاتیک (یا همان وجود سلول های تومور هرچند به صورت کوچک در نواحی دیگر بدن) است که از نظر بالینی در هنگام درمان اولیه قابل مشاهده نیست.

نشان داده شده که درمان ضد سرطان (معمولاً شیمی درمانی) که در این مرحله انجام می­شود، بقای بلند مدت برخی از تومورها را بهبود می­بخشد. دیده شده تجویز این داروها حتی در سرطان های متاستاتیکی که به شیمی درمانی حساس نیستند و درمان قطعی تومور امکان پذیر نمی باشد، می تواند دارای منافع تسکینی برای بیمار باشد.

فایده قطعی بقای ناشی از شیمی درمانی کمکی ممکن است اندک، اما واقعی باشد. (برای مثال، شیمی درمانی کمکی در زنان مبتلا به سرطان سینه که در دوران پیش از یائسگی هستند، با حدود 30 درصد بهبود نسبی در بقای 10 ساله مرتبط است). در حال حاضر چند عامل پیش بینی کننده وجود دارند که بر اساس آن بیمارانی که از مزایای درمان کمکی سود می برند را مشخص می کند. تصمیم به درمان معمولاً بر اساس احتمال آماری عود بیماری اتخاذ می­شود و کسانی که در معرض بیشترین خطر هستند، بیشترین سود را نیز خواهند برد.

این واقعیت باقیست که بسیاری از بیماران از درمانهای کمکی سودی نخواهند برد. بنابراین، درمانهای کمکی باید دارای سمیتهای حاد قابل درمان و سمیتهای بلند مدت اندک باشند.

 

درمان انکولوژیک تسکینی

 

درمان تسکینی زمانی مطرح می­شود که امکان درمان قطعی وجود ندارد اما درمان ها می­توانند فعالیت ضد سرطانی کافی را برای بهبود علائم مربوط به سرطان انجام دهند. در موارد متعددی بهبود علائم با کوچک شدن تومور همراه است. این بهبود از طریق روشهای بالینی یا رادیولوژیک از قبیل سی تی اسکن یا ام آر آی قابل تشخیص است. برخی متخصصین معتقدند که حتی اگر اندازه تومور هم تغییر نکند، مزایای تسکینی این درمان ها می تواند قابل توجه باشد.

با توجه به اینکه در درمان انکولوژیک تسکینی هدف اولیه درمان  بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم می باشد، لذا درمان ها باید توسط بیمار به خوبی تحمل شده و با شیوع اندک عوارض جانبی همراه باشند.

در برخی موارد تمایز میان درمان قطعی و تسکینی کاملاً واضح نیست. و در واقع همراه با سیر بیماری و پاسخ بیمار به درمان احتمال تغییر اهداف درمانی نیز وجود دارد.

برای مثال، امکان معالجه قطعی بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته تخمدان کم است. اما، تومور معمولاً نسبت به داروهای شیمی درمانی حساس است و پس از شیمی درمانی اولیه می­توان شاهد بهبودی های طولانی بود. در نتیجه شیوع نسبتاً بالای سمیت حاد در این بیماران قابل قبول­تر است و تلاشها بر کنترل و درمان علائم مربوط به شیمی درمانی متمرکز هستند. برعکس، در بیمار مبتلا به عود سرطان تخمدان پس از شیمی درمانی اولیه، انتظار کمی از مزایای ادامه شیمی درمانی وجود دارد. در نتیجه، شیوع اندک سمیت حاد در مورد مرحله دوم شیمی درمانی قابل قبول است. زیرا انتظار از مزایای آن بسیار محدود است.

 

بسیار دیده شده که بیماران دریافت‌کننده درمان‌های رادیکال و قطعی و خانواده هایشان به سختی می پذیرند که درمان قطعی به تسکینی تغییر پیدا کند. بیمار و خانواده باید مطلع شوند که درمانهای تسکینی را به ویژه با میزان اثرشان بر کیفیت زندگی می‌سنجند لذا تأکید و تمرکزدرمان بر ایجاد بالانس میان میزان سَمیّت و خاصیت ضد تومور و ایجاد کمترین عوارض  است.

 

مدیریت بیماران دریافت کننده ی درمانهای آنکولوژی

 

در حال حاضر، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی عمدتا بصورت سرپایی انجام می‌شوند. بیماران جراحی‌شده نیز نسبت به قبل، زمان کمتری را در بیمارستان سپری می‌کنند. بدین ترتیب بیماران می توانند زمان بیشتری را در خانه سپری کنند؛ که این موضوع نتیجتاً بار مراقبتی سنگین‌تری بر دوش ارائه‌دهندگان خدمات سلامت می‌گذارد، به ویژه هنگامیکه مرکز سرطان فاصله زیادی با محل سکونت بیمار داشته باشد. از این رو، متخصصین مراقبتهای بهداشتی جامعه و کسانیکه خدمات آنکال ارائه می دهند بایستی دانش عمومی‌ کافی در مورد عوارض خاص و درمان مناسب هر یک داشته باشند.

هر علامت آزاردهنده‌ی جدیدی الزاماً مربوط به عوارض جانبی درمان یا خود سرطان نیست، با اینکه احتمال چنین چیزی بسیار بالاست. (شیمی‌درمانی مانع بروز آپاندیسیت نمی‌شود!) بنابراین متخصصین سلامت بایستی هر علامت جدیدی را مستقلاً بررسی کرده و به عوارض رژیم های درمانی آنکولوژی رایج اشراف داشته باشند. 

 

تیمهای مراقبتی بایستی اهمیت و راهکار مناسب چنین عوارضی را در هر مریض بدانند:

• کم خونی بالینی
• تهوع و استفراغ
• درد
• تب و عفونت احتمالی (ریسک نوتروپنی در این بیمار چیست؟)
• افزایش خواب‌آلودگی
• گیجی (آیا این حالت ناشی از مسمویت با مخدرها، هایپرکلسمی، یا نارسایی کلیه است؟)
• -ریزش مو
• تغییرات حسی، کمردرد، بی‌اختیاری ادرار و یا مدفوع (آیا ناشی از فشرده شدن نخاع است؟)

 

راهکار مناسب و مدیریت هر علامتی به تناسب خواسته‌ی بیمار و خانواده‌ وی، روند بیماری، و موقعیت بیمار در مسیر بیماری متفاوت خواهد بود.

 

طرح‌‌ریزی درمان

 

طرح درمان باید به خوبی برای بیمار، خانواده ، و نیز مراقبت کنندگان از بیمار شرح داده شود تا مطمئن باشیم بیمار حمایت کافی را دریافت می کند.

یک طرح مدیریت اصولی باید شامل موارد زیر باشد:

• جزئیات روشهای تشخیصی پیشنهادی و تعیین مرحله بیماری
• طرح پیشنهادی برای جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی در صورت لزوم. این طرح باید جزئیات را به وضوح از جمله طول مدت درمان و زمان بندی فواصل ارزیابی میزان پاسخ به درمان شرح دهد (طبیعتا در روزهای پیش از بررسی پاسخ به درمان، بیمار ممکن است مضطرب باشد).
• شرح هر گونه تغییر در دوزهای درمانی یا دفعات مصرف و دلایل این تغییرات
• عوارض جانبی درمان و دستورات لازم در صورت بروز این عوارض
• دستورالعمل شفاف در مورد مدت زمان مصرف، کاهش یا قطع مصرف داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک یا کورتون
• اهداف درمان
• جزئیات صحبتهای مهم با بیماران و مراقبان آنها در مورد فهم آنها از بیماری و خواسته‌های آنها برای درمانهای بعدی
• توضیح شفاف جزئیات در مورد فردی که در صورت بروز عوارض می توان با وی تماس گرفت

 

میزان کلی رهایی از سرطان، گرچه گاهی به بهای سنگین، در حال افزایش است. تصور می شود تا سال 2020، بیش از دو میلیون نفر در بریتانیا تحت درمان سرطان قرار گرفته‌اند. این افراد ممکن است بصورت بالینی درمان شده و یا نشده باشند؛ اما در هر صورت سلامت آنها تحت تاثیر بیماری و درمان آن قرار گرفته است. تاثیر بیماری بر بسیاری جزئی خواهد بود، اما برخی نیز اثرات شدید بیماری و درمان را برای طولانی مدت با خود خواهند داشت.

نجات‌یافتگان از سرطان بیمارهای مزمن و ناتوانی بیشتری نسبت به افرادی که سرطان نداشته‌اند تجربه می کنند. انکولوژیست ها نیزغالبا روی عوارض جانبی حاد درمان سرطان تمرکز می کنند تا عوارض مزمن و ماندگار آن. عدم وجود سیستمی جهت ثبت عواقب و عوارض پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی، امکان مطالعه روند ملی یا رصد زودهنگام مشکلات را از بین برده‌است. از آنجا که هر روزه تجهیزات، تکنیکهای جراحی و داروهای جدیدی با روند رو به رشد  در حال معرفی و عرضه هستند، جای خالی یک الگوی ملی روزبه روز بیشتر حس می شود.

بسیاری از متخصصین نمی توانند ارتباط بین مشکلات جدید بیمار که ممکن است ماهها تا سالها پس از درمان سرطان و به دلیل عوارض ناشی از درمان آن می باشد را تشخیص داده و درمان کنند.